MAY THE FORCE BE WITH YOU!

In de Wintertuin van de Antwerpse Academie werd recent een nieuwe, quasi barokke grafzerk geplaatst: het Club Moral-monument. Van 17 tot 25 november liep er een tentoonstelling met als titel 'Club Moral rvstd'. En er verscheen een 636 pagina dikke facsimile bundeling van de 16 nummers van Force Mental, het blad van Club Moral dat tussen 1982 en 2005 verscheen. Het geeft een terugblik op een verdwenen periode uit de kunstwereld. Het Club Moral-monument ontstond oorspronkelijk naar aanleiding van de tentoonstelling 'Monopolis' in Witte de With in Rotterdam in 2005. Na wat omzwervingen vond het werk eindelijk een vaste stek in de Antwerpse Academie. Op een monumentale marmeren gedenkplaat staat een lange lijst van namen gegraveerd: die van alle kunstenaars, muzikanten, dichters, schrijvers, auteurs, groepen en individuen die tussen 1981 en 2005 in Club Moral of het tijdschrift Force Mental te gast waren.

Club Moral werd op 1 januari 1981 gesticht door kunstenaars Anne-Mie Van Kerckhoven en Danny Devos. In een fabriekspand in Borgerhout richtten zij van 1981 tot 1993 tal van activiteiten in. Met noiseconcerten, performances, eigenzinnige tentoonstellingen en, vanaf 1982, met het 'cultureel strijdschrift' Force Mental streek Club Moral het culturele establishment tegen de haren in. Lang voor het gemeengoed werd kondigde Club Moral het failliet van de softe jaren 70-idealen aan. Het collectief koos voor het radicale, het exces en de agressie. Club Moral was een heuse avant-garde beweging die haaks stond op het Belgisch kunstwereldje en er als het ware een alternatief op vormde. Muziek speelde daarbij altijd al een grote rol. Sinds 1981 behoren Danny Devos en Anne-Mie Van Kerckhoven ook tot de pioniers van de 'noise'-muziek in België. Zij brachten talloze cassettes uit die internationaal verspreid werden. Sinds geruime tijd maken ook Mauro Pawlowski en Aldo Struyf deel uit van de muziekgroep Club Moral.

FORCE

Misschien het belangrijkste monument voor Club Moral is de heruitgave in facsimile van alle nummers van Force Mental. Het is een kloek boekwerk van 636 pagina's op A4-formaat. In totaal verschenen er van het (inmiddels zo goed als onvindbare) tijdschrift 16 nummers. Het blad verscheen van 1982 tot 1988 eerst twee-, dan driemaandelijks en uiteindelijk onregelmatig. In 2005 verscheen - enkel op het internet - nog een allerlaatste nummer dat aansloot bij de eerdere reeks. Het is zeer verhelderend in het blad te bladeren en de idealen van toen te vergelijken met de praktijk van vandaag. Opvallend is het grote aantal kunstenaarspagina's in dit 'magazine dat zich bezig houdt met extremen' of 'met excessen op alle gebied'. Elk nummer van <H>ART heeft één kunstenaarspagina, Force Mental bestond voor het grootste deel uit kunstenaarspagina's. En het is een indrukwekkende lijst kunstenaars die ervoor zorgden: niet alleen Danny Devos en Anne-Mie Van Kerckhoven, maar ook Guillaume Bijl, Guy Bleus, het Belgian Institute for World Affairs van Jef Lambrecht, theaterregisseur Guy Cassiers, modeontwerpster Ann Demeulemeester, Jan Fabre, Kamagurka, Jacques Lizène, Bernd Lohaus, moordenaar Charles Manson, Ria Pacquée, Dirk Paesmans, Tom Puckey, Hugo Roelandt, Koen en Frank Theys, Ludwig Vandevelde, Marilou Van Lierop, danser Marc Vanrunxt, Jürgen Voordeckers e.v.a. In het 'nagekomen' internetnummer uit 2005 roeren zich ook enkele verwante zielen onder de jongere kunstenaars: zo Agency (Kobe Matthijs) en Dennis Tyfus.

De inhoud van het blad (er is een handige index achteraan) bevat ook een lange lijst van vaak vergeten of verdwenen binnen- en buitenlandse kunstenaars, groepjes en collectieven - sommige met exotische namen als 'Dr. Mangelware' of 'Zweiter Korps in Stahlpavillion'. De buitenlanders nemen de hoofdmoot van het tijdschrift in, want Force Mental en Club Moral wilden niet Belgisch zijn, maar resoluut internationaal. Met heel wat buitenlandse kunstenaars, o.m. het Sloveense muziekcollectief Laibach, waren er nauwe contacten. En werden er ook collectieve projecten opgezet zoals de internationale serie muziekcassettes rond de Enochian Keys (waarbij de naam van de duivel aanroepen werd).

Zelfs de advertenties in deze bundel zijn interessant en tonen hoe de tijden veranderd zijn. Naast lang verdwenen horecazaken vind je in Force Mental bijvoorbeeld een aankondiging dat Jan Fabre in januari '83 zijn voorstelling 'Het is theater zoals te verwachten en te voorzien was' niet in Avignon of het Louvre bracht, maar in 'het konijnenkot' van Fort VI in Wilrijk. De in de eerste nummers trouw adverterende galerie Zeno X had dezelfde galeriehouder en dezelfde locatie als vandaag. Maar wel een iets ander programma: op de uitnodiging voor een tentoonstelling uit 1982 getiteld 'Sculpture' van ene Mark Denil prijkt een foto van een verbouwde bakfiets met achterop een naakte vrouw.

Club Moral en Force Mental waren radicale uitingen van een in de kunstgeschiedenis uitzonderlijk feit: het moment waarop kunstenaars voor zichzelf spreken. Kunstenaars worden steevast de mond gesnoerd door opdringerige opdrachtgevers en collectioneurs, bezitterige galeriehouders en marchands, kwakende critici en theoretici, of inhalige museumdirecteurs en curatoren. Géén van die categorieën kreeg aandacht in Club Moral of Force Mental. De kunstenaar had het voor het zeggen in dit blad van, voor en door kunstenaars.

In the Winter Garden of the Antwerp Academy, a new, quasi-baroque gravestone was recently installed: the Club Moral monument. From 17 to 25 November there was an exhibition entitled 'Club Moral rvstd’. And a 636-page facsimile was published, compiling all 16 issues of Force Mental, the magazine of Club Moral that was published between 1982 and 2005. It provides a look back at a lost period in the art world. The Club Moral monument was originally made for the exhibition ‘Monopolis' at Witte de With in Rotterdam in 2005. After traveling around the work finally found a permanent place in the Antwerp Academy. A monumental marble slab engraved with a long list of names of all the artists, musicians, poets, writers, authors, groups and individuals who passed in Club Moral or the magazine Mental Force between 1981 and 2005.

Club Moral was founded on January 1, 1981 by artists Anne-Mie van Kerckhoven and Danny Devos. In a factory building in Borgerhout they organised numerous activities from 1981 to 1993. With noise concerts, performances, exhibitions and as of 1982, with the ‘cultural battlezine’ Force Mental, Club Moral offended the cultural establishment. Long before it became common, Club Moral announced the failure of the soft 70s ideals. The collective chose the radical excess and aggression. Club Moral was a real avant-garde movement that was at odds with the Belgian art world, and was also an alternative therefore. Music always played an important role thereby. Since 1981, Danny Devos and Anne-Mie van Kerckhoven are also among the pioneers of the 'noise' music in Belgium. They published countless cassettes that were distributed internationally. For quite some time also Mauro Pawlowski and Aldo Struyf are part of the band Club Moral.

FORCE

Perhaps the most important monument for Club Moral is the reissue in facsimile of all issues of Force Mental. It's a valiant tome of 636 pages in A4 format. In total, 16 issues appeared from the (now totally unfindable) magazine. The magazine was published from 1982 to 1988, first every two, then every three months and eventually irregularly. In 2005 - only on the internet - one last issue was published in line with the previous series. It is very enlightening to browse through the magazine and compare ideals from then with practices of today. Striking is the large number of artists pages in this magazine that deals with extremes or 'excesses in all areas’. Each issue of <H>ART contains one artist page, Force Mental consisted largely of artists' pages. And it's an impressive list of artists who took care of this: not only Danny Devos and Anne-Mie van Kerckhoven but also Guillaume Bijl, Guy Bleus, the Belgian Institute for World Affairs of Jef Lambrecht, theatre director Guy Cassiers, fashion designer Ann Demeulemeester, Jan Fabre, Kamagurka, Jacques Lizène, Bernd Lohaus, murderer Charles Manson, Ria Pacquée, Dirk Paesmans, Tom Puckey, Hugo Roelandt, Koen and Frank Theys, Ludwig Vandevelde, Marilou Van Lierop, dancer Marc Vanrunxt, Jürgen Voordeckers and many others. Even the ‘late’ internet number from 2005 some kindred souls among the younger artists were featured: like Agency (Kobe Matthijs) and Dennis Tyfus.

The content of the magazine (there's a handy index in the back) also contains a long list of often forgotten or disappeared and foreign artists, groups and collectives - some with exotic names like 'Dr. Mangelware' or 'Zweiter Corps in Stahlpavillion’. The foreigners take the bulk of the magazine, because Force Mental and Club Moral didn’t want to be Belgian, but resolutely international. With many foreign artists, a.o. the Slovenian music collective Laibach, there were close contacts. And group projects were also set up like the international series cassettes around the Enochian Keys (where the name of the devil was called out).

Even the ads in this book are interesting and show how times have changed. Besides long gone catering businesses you can find in Force Mental for instance an announcement that Jan Fabre in January '83 didn’t present his play 'Het is theater zoals te verwachten en te voorzien was' in Avignon or the Louvre, but in 'the konijnenkot' at Fort VI in Wilrijk. The loyal advertising gallery Zeno X Gallery in the first issues had the same owner and the same location as today. But a slightly different program: the invitation for an exhibition in 1982 entitled 'Sculpture' by one Mark Denil adorns a picture of a converted cargo bike with a naked woman on the back.

Club Moral and Force Mental were radical expressions of an extraordinary fact in art history: the moment when artists speak for themselves. Artists are invariably silenced by pushy patrons and collectors, possessive gallerists and marchands, croaking critics and theorists, or greedy museum directors and curators. None of these categories received attention in Club Moral and Force Mental. The artist was the one who had everything to say in this paper of, for and by artists.